Wat zijn overtuigingen?

Ken je dat, dat je hoofd je van alles wijsmaakt? ‘Ik ben niet goed genoeg’, ‘ik mag me niet aanstellen’, ‘ik mag niet moe zijn’, ‘ik moet gewoon nog even doorgaan.’ Dit noemen ze overtuigingen. Dat stemmetje in je hoofd dat spreekt alsof het de waarheid is. Ik heb een klein geheimpje voor je: het is niet de waarheid en zijn puur overtuigingen van jezelf. 

 In deze blog ga ik je meer vertellen over dit soort overtuigingen. Ik neem je mee in de oorsprong van je overtuigingen en ik deel veelvoorkomende overtuigingen met je. Als je denkt “ik wil meteen aan de slag en af van mijn overtuigingen”, dan is deze praktische blog ook iets voor jou. 

Wat vind je in deze blog?

• Wat zijn overtuigingen?
• Hoe ontstaan overtuigingen?
• Waarom voelen overtuigingen als de waarheid?
• De kracht van overtuigingen
• Veelvoorkomende belemmerende overtuigingen

Wat zijn overtuigingen?

Overtuigingen zijn opvattingen die je gelooft over jezelf, anderen en de wereld om je heen. Het zijn gedachten waarvan je gelooft dat ze waar zijn en die jouw werkelijkheid vormen. Jij bent er zelf dus van overtuigd dat jouw overtuigingen de waarheid zijn. Denk bijvoorbeeld aan:

• Ik mag anderen niet tot last zijn
• Anderen zijn niet te vertrouwen
• De wereld is een grote en boze plek

Belemmerende overtuigingen

In deze blog duik ik dieper in op overtuigingen die je niet verder helpen. Deze worden ook wel belemmerende overtuigingen genoemd: negatieve opvattingen en gedachten die je hebt over jezelf, anderen en de wereld om je heen. Want je hebt natuurlijk ook gedachtes die je gelooft die jou helpen. Die laten we lekker voor wat het is deze keer. Daar heb je namelijk geen last van.

Hoe ontstaan overtuigingen?

Je overtuigingen ontstaan al heel vroeg in je leven. De eerste 7 levensjaren, inclusief de tijd in je moeders buik, zijn hierin heel bepalend. Zelfs tijdens de zwangerschap van je moeder neem je, volledig onbewust, al veel overtuigingen, gedachten en zelfs mogelijke trauma’s over. Daarna zijn de eerste 7 jaar dus heel belangrijk voor het ontstaan van je overtuigingen omdat je brein in deze periode heel ontvankelijk is en je deze jaren dus makkelijk informatie opneemt als de waarheid. Je staat enorm open voor nieuwe informatie, wat ook goed is, want je hebt nogal wat te leren. Er is echter ook een nadeel, omdat je als kind nog niet kan relativeren. Als kind betrek je vrijwel alles op jezelf.

Een voorbeeld van hoe een overtuiging ontstaat
Ik neem je mee in een voorbeeld: Stel je ouders zijn heel erg druk met werk toen je nog jong was. Daarnaast heeft één van je ouders ook nog te maken met zijn of haar eigen pijn en onverwerkt verdriet. Als baby en kind huil jij, maar je krijgt niet de aandacht die je op dat moment nodig hebt. Zo kan de overtuiging ontstaan: ‘ik doe er niet toe’. Of ‘ik kan mij maar beter gedeisd houden, want dan heeft mijn moeder geen last van mij’.

Invloed van anderen op jouw overtuigingen

Tijdens je eerste levensjaren hebben je ouders veel invloed op jouw overtuigingen. Maar ook andere belangrijke personen uit je omgeving spelen een grote rol bij je overtuigingen zoals je leerkrachten, andere familie en vrienden. Later in je leven hebben ook kanalen zoals social media en het nieuws veel invloed op jouw overtuigingen over de wereld en jezelf. Want hoewel de eerste 7 levensjaren van groot belang zijn, doe je ook later nog veel belemmerende overtuigingen op.

Bewust en onbewust opslaan

Vaak doe je je overtuigingen onbewust op omdat je je in je eerste jaren vaak nog niet eens in staat bent om alle ervaringen bewust op te slaan. Wel gaat het onbewust en het wordt ook opgeslagen in je onderbewustzijn. Daarnaast sla je niet alleen op wat je hoort, maar ook wat je ziet. Je ouders hebben misschien gezegd dat je emoties er mogen zijn, maar jij hebt ze nog nooit zien huilen. Wat je ziet, is voor een kind veel belangrijker dan wat je hoort.

Waarom heb je last van belemmerende overtuigingen?

Volgens onderzoek handelen we wel 95%(!) van de tijd vanuit ons onderbewustzijn en daarbij dus uit overtuigingen en gewoonten die we onbewust hebben. Onze overtuigingen nemen het dus ook te pas en te onpas over in onze acties en gedrag. En hoewel je rationeel nu wel anders weet, is er toch een onbewust deel in jou wat daar heel anders over denkt. Want je geeft je vriendinnen wel het advies dat hun emoties er mogen zijn, maar jij doet dat zelf toch niet. Hoewel je geen bewuste herinnering hieraan hebt, weet je onderbewuste het heel goed. En dat is waarom je geleefd wordt door deze overtuigingen. Die eigenlijk gebaseerd zijn op (hele) oude pijn en ervaringen uit je jeugd.

De kracht van overtuigingen

Misschien ben je er wel van overtuigd dat jij altijd de verkeerde rij kiest. En jawel hoor, dat blijkt ook elke keer zo te zijn. Zie je nou wel? Wat jij denkt, is waar! Nou, nee. Dat is het niet. Hiervoor duiken we even heel kort in hoe je brein werkt. Jouw hersenen zijn namelijk altijd op zoek naar bewijs.

Doe even deze korte oefening met mij mee:
Kijk eens om je heen en noem alle blauwe dingen die je ziet. Neem hiervoor even 30 seconden. Oké, gedaan? Niet vals spelen he 😉 Noem nu alle groene dingen die je hebt gezien.

Lastig he? Dat betekent niet dat er geen groene dingen waren. Je hebt alleen je hersenen de opdracht gegeven om op zoek te gaan naar blauwe dingen. Dat is het proces van selectieve waarneming. Selectieve waarneming of selectieve perceptie betekent dat we maar een deel van de werkelijkheid kunnen waarnemen en dat we alleen dingen in ons opnemen die onze eigen mening, perceptie, en daarmee dus onze overtuigingen, bevestigen. 

Selectieve waarneming en overtuigingen

Ik neem je mee in nog een voorbeeld van hoe jouw selectieve perceptie jouw overtuigingen versterkt. Ook laat ik je zien dat één en dezelfde situatie voor iedereen anders kan zijn, afhankelijk van je overtuiging. Stel jij bent aan het daten. Je hebt afgesproken met je date. Op het moment dat jij eraan komt, stopt hij heel snel zijn telefoon weg. Als jij de overtuiging “mannen zijn niet te vertrouwen” hebt, denk je nu waarschijnlijk: wat heeft hij te verbergen? Met wie is hij nog meer aan het appen? Als jij die overtuiging niet hebt, dan denk je waarschijnlijk: wat lief, hij legt zijn telefoon weg om volledige aandacht voor onze date te hebben.

Kernovertuigingen

Sommige overtuigingen liggen heel diep, je zogenaamde kernovertuigingen. Kernovertuigingen zijn de overtuigingen over jezelf die je soms verward met je eigen identiteit en die jouw kijk op jezelf en de wereld om je heen vormen. Twee veelvoorkomende kernovertuigingen zijn de angst om verlaten te worden en de angst om niet goed genoeg te zijn.

Overtuiging: Ik ben bang om verlaten te worden
Deze kernovertuigingen verpakken zich soms nog weleens op manieren die je zelf niet doorhebt. Zo heb jij misschien vaak de gedachte dat je een goede vriendin bent door er altijd voor anderen te zijn. Wat eronder kan liggen is de kernovertuiging van angst om verlaten te worden door anderen. 

Overtuiging: ik ben niet goed genoeg
Stel je het vaak uit om dingen te doen? En heb je de overtuiging dat je daarom lui bent? Het kan heel goed dat je een vermijdende vorm van perfectionisme hebt, omdat je diep vanbinnen ervan overtuigd bent dat jij toch niet goed genoeg bent.

Welke overtuigingen heb jij?

Overtuigingen kunnen dus nog wel eens verstopt zitten en het kan lastig zijn om bij je eigen overtuigingen te komen. Hoe kom je erachter welke kernovertuigingen jij hebt over jezelf? Een tip: als je een overtuiging opmerkt, vraag dan eens door. Dus stel dat je merkt ‘ik moet er altijd voor vriendinnen zijn’. Hoezo dan? Waarom dan? En wat is er dan het ergste wat er kan gebeuren? Ga door totdat je niet meer verder kan en op welke overtuiging je dan uit komt. Het kan vrij lastig zijn om dit zelf te doen en ik nodig je dan ook graag uit om samen een bakkie te doen om achter jouw overtuigingen te komen (en deze samen om te buigen!)

Overtuigingen als bescherming

Alles wat wij doen in het leven heeft een functie. Zelfs de dingen waar je nu last van hebt, hebben jou ooit geholpen. Dus ook je overtuigingen. Overtuigingen zijn gecreëerd om jezelf te beschermen tegen pijn en verdriet. Dat je ervan overtuigd bent dat niemand te vertrouwen is, beschermt je van gekwetst worden. Dat je denkt dat alles perfect moet zijn, beschermt je voor afwijzing. En dat maakt het ook lastig om ze ‘zomaar even los te laten.’ Het is je onbewuste beschermingsmechanisme en trouwe bodyguard sinds je jong bent en deze krijg je dus niet makkelijk aan de kant. Deze bescherming, en overtuigingen, belemmeren je nu van nieuwe mooie avonturen en persoonlijke groei, maar je onbewuste bodyguard heeft dit niet door.

Veelvoorkomende belemmerende overtuigingen

Wat zijn belemmerende overtuigingen over jezelf die veel voorkomen en die ik veel tegenkom in mijn praktijk? En waar komen deze overtuigingen vandaan? Dit is heel erg persoonlijk, dus het kan natuurlijk zo zijn dat het bij jou anders is.

• Ik moet alles alleen doen. Je hebt al jong geleerd om alles zelf te doen en op te lossen. Je werd niet gehoord in je emoties of voorzien in je behoeftes. Je ging naar je kamer als je verdrietig was. Of kreeg geen hulp als je een vraag stelde op school. Ook kan dit iets zijn wat je je ouders hebt zien doen. Zij vroegen nooit om hulp, dus jij hebt dat ook niet geleerd.
• Ik mag anderen niet tot last zijn. Je ouders hadden het zelf zwaar, waardoor jij onbewust hebt aangevoeld dat je je maar beter onzichtbaar kan maken. Zo belast je je moeder en vader niet. Dit zet zich door in je volwassen leven.
• Ik moet mijn negatieve gevoelens onderdrukken. Je hebt niet geleerd om met emoties om te gaan. Je emoties en gevoelens werden weggewuifd of er werd direct een oplossing gezocht. Je hebt geleerd dat er ‘slechte’ emoties zijn en die moeten zo snel mogelijk opgelost. Als er überhaupt al ruimte was om dit te bespreken.
• Ik schaam me voor mijn gevoelens. Er werd thuis nooit gepraat over emoties. Daardoor ben je wellicht gaan denken dat je de enige bent die dingen ervaart. Als je (streng) gelovig bent opgevoed, kan er ook veel sprake zijn van schuld en schaamte.
• Als ik grenzen aangeef, gaan mensen bij mij weg. Er hangen voorwaardes aan liefde. Pas als je iets doet, ontvang je liefde. Door je goed te gedragen, word je gezien. Veel vrouwen hebben hier last van. Het zogenaamde ‘brave meisjes syndroom’. Zolang jij braaf bent, is het veilig en wordt er van je gehouden.
• Ik mag niet zwak zijn. Jij bent opgevoed met het idee “niet aanstellen, gewoon doorgaan”. Verkouden zijn is niet ziek, pas met 40 graden koorts kan je een dagje thuisblijven. Moe? Dat zijn we allemaal wel eens, gewoon doorgaan. Hoofdpijn? Gewoon een paracetamol nemen en doorgaan.
• Ik mag geen fouten maken. Je werd bekritiseerd of afgestraft als je een fout maakte. Liet je wat vallen? Dan werd je vader woest. Of je werd alleen gecomplimenteerd als je iets goed deed. Kwam je aan met een 6? Dan keek niemand naar je om. Kreeg je een 9? Dan ging je rapport de hele kamer rond.
• Mensen zijn niet te vertrouwen. Je bent misschien opgevoed met (emotioneel) onbereikbare ouders. Je kon niet op ze rekenen. Soms waren ze er wel, soms niet. Ze zeiden wel dat je alles bij ze kwijt kon, maar als je dat dan deed, werden ze boos. Ze beloofde dat ze tijd voor je gingen maken, maar uiteindelijk waren ze toch drukker met werk. Of ze speelden wel mee, maar waren overduidelijk met hun gedachten ergens anders. Ontrouw in een relatie kan deze overtuiging ook creëren of versterken.
• Ik ben nu eenmaal zo. Hoewel het zeker goed is om jezelf goed te kennen, is het niet zo dat je ‘nu eenmaal zo bent en dus nooit meer kan veranderen’. Je brein is neuroplastisch, dat betekent simpelweg dat je altijd nog kan leren. Of je nu 8 of 88 bent.

Hoe kom je af van je belemmerende overtuigingen? 

Dit is slechts een greep uit de vele voorbeelden van belemmerende overtuigingen. Merk je dat je je herkent in deze overtuigingen of merk je dat je last hebt van andere overtuigingen die je belemmeren? Weet dat je altijd aan de bel mag trekken bij mij met een gratis bakkie. 

 Wil je meteen aan de slag om van je overtuigingen af te komen of je overtuigingen om te buigen? Lees dan deze blog.

Je overtuigingen kunnen er ook voor zorgen dat je de neiging hebt om andere mensen te pleasen. Download hier mijn gratis e-book om te stoppen met pleasen.