Perfectionisme: 7 tips hoe je ermee kunt omgaan

Altijd maximaal willen presteren, de lat altijd (te) hoog leggen voor jezelf, enorm hoge eisen hebben en alles simpelweg altijd perfect willen doen, oftewel: perfectionisme. Hoewel sommigen perfectionisme als kwaliteit omschrijven, durf ik te zeggen dat dat het niet is. Het is doodvermoeiende overtuiging die voortkomt uit angst. Iets goed willen doen en je inzetten: dat is een mooie kwaliteit. Perfectionisme slaat altijd door en leidt vaak tot stress, angst, paniekaanvallen, uitstelgedrag en ja, ook tot burn-outs. Gelukkig zijn er ook manieren en tips om te leren omgaan met je perfectionisme en die ga ik je geven in deze blog.

Liever luisteren? Dat kan hier.

Perfectionisme is ongezond

Het is zelfs bewezen: mensen die perfectionistisch zijn hebben vaak meer last van angsten, stress, burn-outs en depressies. Ook kost het vaak heel veel tijd en energie om perfectionistisch te zijn. Perfectionisme werkt verlammend, waardoor je uiteindelijk eigenlijk niks doet. Of het zorgt ervoor dat je je elke keer voor 200% inzet, wat uiteindelijk niet vol te houden is.

Als echte perfectionist ervaar je chronische stress. Je hebt continu de zorgen dat je niet goed genoeg bent, dat je geen fouten mag maken en dat hulp vragen voor watjes is. En voordat je denkt: wat een deprimerende blog dit. I’ve got you. Ik ga je namelijk nu ook 7 tips geven hoe je kan omgaan met je perfectionisme.

1. Focus je op het proces, niet op het doel

Perfectionisten zijn vrijwel altijd gefocust op het einddoel, het resultaat. En zelfs als je het gewenste resultaat bereikt, is het toch niet goed genoeg. Want dan verschuift het weer. De lat ligt elke keer weer hoger voor een echte perfectionist.

En als je de lat te hoog legt, ga je er uiteindelijk altijd aan onderdoor.

Dus focus je op het proces en op de stappen die je zet om je doel te bereiken. Richt je op de eerstvolgende stap en op het succes(je) wat je ervaart hiervan. Want zonder al die stappen, bereik je je doel niet. Dus alle stappen doen ertoe, hoe groot of klein ook. En al die stappen zijn dus al een succes op zichzelf.

2. Maak je stappen héél klein

Ja, nog kleinere stappen dan je nu denkt.

Wil je meer gaan bewegen? Begin met 1x per week 5 minuten bewegen. En nu denk je: “ja maar hallo, daar schiet ik toch niks mee op?” Oh jawel, daar schiet je zeker iets mee op. Want met laagdrempelige stappen behaal je je doel. Het behalen van een kleiner doel zal je een goed gevoel geven. Waardoor je gemotiveerd bent om het vol te houden en te werken aan je uiteindelijke, grotere doel. Het gaat erom dat je consequent kan zijn en je gewoontes gaat veranderen in een routines en acties die jou helpt om je grotere doel te behalen.

Je hebt het namelijk vast al wel eens andersom geprobeerd. Je doelstellingen proberen te halen met grote stappen. Gelijk vinden dat je 5x per week een uur moet bewegen vanuit het niets. Wat dan vervolgens in de tweede week al niet lukt omdat de stap zo groot is en het veel energie kost.

Je legt de lat de hoog en raakt gedemotiveerd omdat het niet lukt. Dan denk je ‘ik kan het toch niet, laat maar zitten.’ Daarom is het veel beter om je stapjes belachelijk klein te maken. Zo klein en laagdrempelig dat je ze volhoudt. En dat je elke keer een succes en doel kan vieren. Want dat goede gevoel nodigt uit tot meer. En dan kun je uitbreiden vanuit daar en (kleine) stap voor (kleine) stap consequent werken richting je einddoel.

3. Observeer je gedachten

Gedachten zijn geen feiten, maar ze voelen vaak wel als de werkelijkheid. Ze voelen als de waarheid omdat je ze al heel lang tegen jezelf zegt. Toch kan het heel erg helpen om je eigen gedachten te observeren, ze op te merken en te bekijken. Op deze manier word je je meer bewust van je gedachten en kun je afstand creëren. Je hoeft namelijk niet mee te gaan in alles wat je denkt. Dus die stem die vindt dat het nooit goed genoeg is? Die kritische stem en gedachten over jezelf? Die mag je aanhoren en vervolgens kiezen wat je ermee doet.

Oefening: Schrijf de aankomende tijd eens je gedachten op. Maak onderscheid tussen helpende en niet-helpende gedachten. Zo leer je ze steeds meer herkennen en dat helpt bij tip 4.

4. Creëer je innerlijke perfectionist

Als je een beeld moest maken van je innerlijke perfectionist: hoe ziet die er dan uit? Bij mij is mijn innerlijke perfectionist, of innerlijke criticus een strenge man. Met een streng brilletje en een wijzende vinger. Zo’n meester waar je bang voor bent. Met een dikke, vette rode pen in zijn handen. En een hele zware mopperstem. Op het moment dat je weer allemaal van die perfectionistische, kritische en niet-helpende gedachten hebt (die je dus hebt achterhaald bij de vorige tip), zie dan voor je dat je innerlijke perfectionist dit zegt. Helemaal in het beeld zoals jij die voor je ziet.

Wat er dan gebeurt, is dat je merkt dat deze perfectionist slechts een deel van jou is. En misschien schiet je wel in de lach, waardoor je er direct anders naar kijkt. Dat gebeurt vaak helemaal wanneer je je innerlijke perfectionist zijn boodschap laat zingen. Dat wordt een knotsgekke vertoning. Je hebt nog veel meer innerlijke delen en stemmen (en nee, je bent niet gek of schizofreen).

Door die innerlijke delen vorm te geven, krijg je er meer grip op. En heb je dus wat sneller de keuze: naar welke innerlijke stem luister jij?

5. Focus je op wat wél goed gaat

Als perfectionist heb je altijd de neiging om te kijken naar wat er (nog) niet goed gaat. Je bent altijd bezig met wat er beter kon en wat je nog niet bereikt hebt. Verleg je focus naar de dingen die wél goed gaan. Vraag jezelf wekelijks af wat er wel goed ging. Wat zijn je successen? Waar ben je dankbaar voor? Waar heb je een compliment over gekregen? Wat heb je al wel (bereikt) in je leven? En niet gelijk in paniek schieten bij het woord succes. Want ook de kleine dingen kunnen successen zijn. Soms is het succes dat je je bed hebt opgemaakt. Op andere dagen is het succes dat je een marathon gelopen hebt.

Oefening: schrijf je (kleine en grote) successen, vooruitgang en stappen ergens op. Stop briefjes in een potje of schrijf het in een mooi schrift. Als je dan weer een moment hebt dat die innerlijke perfectionist het overneemt, lees dat dan door. Dan word je herinnerd aan je eigen goede momenten, je vooruitgang, je successen en complimenten.

Onthoud deze quote: als je 40% gaf op het moment dat je 40% had, dan gaf je dus 100%. En jij wilt natuurlijk altijd voor de 150% gaan, maar dat brengt me gelijk op de volgende tip.

6.   Wees realistisch

Als je weer eens een doel voor jezelf gesteld hebt en als je weer eens merkt dat je super streng bent tegen jezelf, vraag jezelf dan af:

• Zou ik ook zo reageren tegen mijn beste vriendin/kind/iemand waarvan ik hou?
• Hoe realistisch is het wat ik van mijzelf vraag?

Is het realistisch om 5x per week te sporten als je ook gewoon een baan hebt, leuke dingen wilt doen met vriendinnen en je momenteel vooral chips eten als sport ziet? Is het realistisch om van jezelf te verwachten dat je ergens gelijk goed in bent, zelfs als je het nog nooit gedaan hebt? Is het realistisch dat jij als vriendin of persoon nooit een fout mag maken?

En laat bij deze vragen ook vooral niet je innerlijke perfectionist aan het stuur. Want die schreeuwt keihard dat het allemaal realistisch is en dat jij dat moet kunnen. Maar op welke manier kan je er nog meer naar kijken? Dit is training en kost dus tijd, maar uiteindelijk zal dit steeds natuurlijker voelen en je helpen.

7. Je gedrag veranderen 

Vaak kiezen mensen (onbewust) voor de bekende weg en hun comfortzone. Dat voelt het makkelijkst en het meest comfortabel. En zelfs als dat stress oplevert, zoals bij perfectionisme, vervallen we toch snel in oud gedrag. Omdat nieuw gedrag, en daarmee je gedrag veranderen, nu eenmaal oncomfortabel en ongemakkelijk voelt. En de meeste mensen gaan ongemakkelijke en onprettige gevoelens uit de weg. En dat belemmert je eigen groei en gedragsverandering.

Als je dus los wilt breken van perfectionisme, moet je toch je eigen gedrag veranderen. Dat ongemakkelijke gevoel mag je leren verdragen. Het wordt vanzelf minder. En op het moment dat je dat kan, dingen doen die onwennig en ongemakkelijk voelen, ben je heel veel stappen voor op de meeste mensen. Je groeit daarvan. Op alle gebieden.

Je perfectionisme loslaten

Mocht je bij deze tips voor perfectionisme denken: wat een open deuren. Dan is mijn vraag aan jou: ben je die open deur al weleens doorgegaan? Je kan deze blog lezen en informatie blijven verzamelen tot je erbij neervalt, uiteindelijk moet je het toch zelf gaan doen.